3 februari 2023

De droomfabriek van Gerwin van der Werf

‘De droomfabriek’ is een rauwe en sobere roman, die zich grotendeels afspeelt binnen de muren van een vmbo school in een achterstandswijk.

Josie begint als wiskundelerares op een vmbo-school. Het is een grauwe wereld, in de nabijheid van een staalfabriek. Letterlijk los van de wereld waar Josie woont, want elke dag gaat ze met de pont over het water naar haar werk. Josie woont in het huis van haar opa, waar ze een papegaai als gezelschap heeft.

Voor de klas

Lesgeven valt haar zwaar, de leerlingen zijn druk, brutaal en leven op het randje van de samenleving. Sommige hebben niet eens een lesboek en andere leerlingen lijken niet eens te weten hoe ze moeten rekenen. Er is een leerling die opvalt in deze klas en dat is Carmen. Zij een influencer op Instagram en is wars van regels. Ze rookt op het schoolplein en Josie bewijst haar een dienst door haar niet te verraden. Carmen gedraagt zich sindsdien anders en vraagt om bijles, maar dan wel bij Josie thuis… Op de school waar Josie lesgeeft gaan de docenten net wat verder in leerlingbegeleiding, dus Josie stemt toe. Dit wordt echter een grensoverschrijdende machtsrelatie.

‘De droomfabriek’ leest erg prettig, maar de sfeer is grauw en ongemakkelijk. Gerwin van der Werf weet in een paar regels de troosteloze en grauwe sfeer van een vmbo-school in een achterstandswijk te omschrijven. Je ruikt de gangen, je hoort de herrie en je voelt je als lezer ook ongemakkelijk bij de chaos in de klas. Privé woont Josie in een groot huis. Het is er groot, sober en stil. Alleen advocaat Eddy bezoekt haar af en toe. Sowieso is het wereldje heel klein in ‘De droomfabriek’. Zo lijkt het ook alsof er heel weinig docenten op het vmbo werken. Gerwin van der Werf gebruikt graag metaforen, maar switch net zo snel naar botte straattaal en gewaagde dialogen tussen leerling en docent.

Gangsta’s Paradise

Al snel had ik door hoe de klas in elkaar zat. Het deed me soms denken aan de film ‘Dangerous minds’ met Michelle Pfeiffer. Gangsta’s Paradise zou ook prima de titelsong van dit boek kunnen zijn, zeker wanneer Aleks Pirvu de klas binnenkomt. De collega’s van Josie zijn typische karakters die je in elke school wel tegenkomt. De mopperende Ludo, de correcte Geke en de gladde afdelingsleider en gymleraar Peter Oomen. Het verstikkende wereldje binnen school, de eenzaamheid bij Josie thuis en de gevaarlijke relatie tussen Carmen en Josie zorgden ervoor dat ik me steeds ongemakkelijker voelde tijdens het lezen.

Ook voelde ik onmacht als ik las over de levens van de leerlingen. Sommige leerlingen komen gewoon niet los uit hun situatie. Het is ze niet eens kwalijk te nemen dat ze zo zijn geworden. In drie maanden tijd wordt de lezer meegenomen in het leven van Josie. In drie maanden tijd kan er veel gebeuren en uiteindelijk neemt het verhaal een grimmige wending. Hoewel het boek vlot en toegankelijk geschreven is, was ik toch wel opgelucht toen ik het uit had.