18 februari 2019

De experimenten van Marion Pauw

‘De experimenten’ van Marion Pauw is een meeslepende en indrukwekkende roman, waarin geschiedenis en heden met elkaar wordt afgewisseld.

Charlène (Charlie) wordt gevraagd om een weekendje voor haar stiefmoeder te zorgen. Charlène heeft echter een moeizame verhouding met haar stiefmoeder Alma en ziet hier dus enorm tegenop. Toch stemt ze toe. In het grote huis ‘De Elzenhoeve’ wordt Charlène geconfronteerd met haar jeugdherinneringen. Maar Alma heeft ook wat te vertellen aan Charlène…

Alma

Alma is 96 en is hulpbehoevend, maar nog steeds helder van geest. Alma is de stiefmoeder van Charlène. Op het eerste gezicht lijkt Alma de ideale stiefmoeder. Ze kookt heerlijk en veel. Ze kleedt Charlène elke dag mooi aan en geeft dure cadeaus. Toch is Charlène ongelukkig. Alma doet ook af en toe raar. Zo kruipt ze bij Charlène in bed, staat ze soms urenlang in de regen en maakt ze ’s nachts rare geluiden tijdens haar slaap.

Alma zat ooit in het kamp in Auschwitz. Ze was daar overgeleverd aan een dokter die experimenten uitvoerde op de gevangenen. Hij voerde voornamelijk sterilisatie experimenten uit. Alma probeerde vooral te overleven. Er was zeer weinig te eten en er was constant angst en onzekerheid. Maar ze had er ook bijzondere vriendschappen, met name met Judith. Alma sprak nooit over haar ervaringen in het kamp. Wel verklaart het later haar gedrag tegenover Charlène.

Charlène

Charlène groeide op in een boerendorp, haar moeder overleed al vroeg. Alma werd haar stiefmoeder. Alma was mooi en lief, maar Alma had ook rare kuren. Charlène voelde zich op school het buitenbeentje vanwege de dure jurken. Meisjes in haar klas waren afgunstig. Charlène moest veel eten van Alma, haar bord moest leeg. Het botst regelmatig en de vader koos dan partij voor Alma.

Charlène gaat al vroeg het huis uit en trouwt later met Han en krijgt dochter Sofia. Sofia is therapeut van beroep en is de lijm in dit boek. Sofia brengt Alma en Charlène bij elkaar. In dat weekend begint Alma te vertellen over haar oorlogsverleden.

Meeslepend

Marion Pauw schrijft meeslepend over het leven van Alma en Charlène. Er zijn drie verhaallijnen. Allereerst die van het heden, als Charlène voor Alma een weekend moet zorgen. Deze verhaallijn heeft vooral een psychologisch laagje. Kan een heftige geschiedenis ervoor zorgen dat deze twee mensen elkaar beter gaan begrijpen?

Een andere verhaallijn gaat over de jeugd van Charlène en de derde verhaallijn gaat over het oorlogsverleden van Alma. Dat laatste is het meest indrukwekkende aan ‘De experimenten’. Marion Pauw schrijft toegankelijk, maar trekt je tegelijkertijd diep het verhaal in. Je voelt en ruikt het leven in het kamp bijna. De wanhoop, de angst en alle kleine details laten je gruwelen tijdens het lezen.

Het psychologische laagje in het heden stemt ook tot nadenken. Ineens is het gedrag van Alma duidelijker. Venijnig goed vond ik de passage waarin Alma naast haar bed valt en van Charlène dan maar op de grond moet blijven slapen. Als dan vervolgens het eerste stuk begint over Alma’s verleden krijg je kippenvel als lezer. “Hoeveel mensen passen er in een kolenwagon?” Daarmee begint Alma haar verhaal en je kan alleen maar doorlezen na die eerste zin.

Nawoord

Zelfs het nawoord vond ik nog indrukwekkend om te lezen. Want alles wat Marion Pauw schrijft is pijnlijk waar! Dit gehele boek is dan ook heel indrukwekkend en aangrijpend. De experimenten waaraan de gevangenen blootstaan zijn onmenselijk.

Maar ook Alma’s gedachtegang vond ik pijnlijk helder en confronterend als ze terugkijkt op die tijd. Hoe konden de mensen in de nabijgelegen dorpjes gewoon leven vlakbij een kamp? Terwijl een paar kilometer verderop de gruwelijkste dingen gebeurden?! Alma vraagt zich dat af en als lezer denk je er ook over na.

‘De experimenten’ is een roman over (wan)hoop, oorlogsgeschiedenis, familiebanden en vergeving. Ik vond het een indrukwekkend boek en ben er stil van!