3 oktober 2019

Schilderslief van Simone van der Vlugt

Voor Schilderslief dook ik in het leven van Rembrandt van Rijn. Hiervoor gaan we terug naar de zeventiende eeuw. Simone van der Vlugt schrijft dit boek vanuit het oogpunt van Geertje Dircx.

Het boek begint met de arrestatie van Geertje Dircx, ze wordt een koets ingetrokken en komt terecht in het spinhuis. Haar oud-geliefde Rembrandt van Rijn heeft hiertoe opdracht gegeven. Geertje blikt terug op haar leven. Ze was al vroeg weduwe en ging later aan de slag als kindermeisje in Hoorn. Als ze daar moet stoppen krijgt ze later een betrekking in Amsterdam bij het gezin van Rembrandt van Rijn.

Van kindermeisje tot geliefde

In het gezin van Rembrandt en Saskia van Rijn gaat Geertje aan de slag als kindermeisje. Ze zorgt voor hun zoontje Titus en voor de ernstig zieke Saskia. Rembrandt is een koppige man, die meestal met een gestrekt been overal ingaat. Maar hij is ook charismatisch. Na de dood van Saskia neemt Geertje het huishouden en de zorg voor Titus volledig over. Het duurt niet lang voordat Rembrandt en Geertje gevoelens voor elkaar krijgen. Ze trouwen niet, maar leven wel als man en vrouw. Rembrandt geeft de sieraden van Saskia aan Geertje als teken van zijn liefde. Maar dan komt Hendrickje in het gezin en Rembrandt lijkt steeds meer voor haar te voelen en wil met haar verder. Geertje laat het daar niet bij zitten.

Rembrandt van Rijn heeft macht en aanzien. Als Geertje te lastig wordt laat hij haar oppakken en monddood maken. Hij zorgt ervoor dat mensen aan zijn kant staan. Niemand lijkt later nog stil te staan bij de gevoelens van Geertje Dircx. Hoe was het voor haar? Wat is er precies gebeurd en waarom heeft ze gehandeld zoals ze handelde?

Zoals altijd weet Simone van der Vlugt mij meteen in het verhaal te trekken. Ze omschrijft beeldend de omgeving van Hoorn, Edam, Ransdorp en Amsterdam en schrijft op een toegankelijke manier over de geschiedenis rond Rembrandt. Spannende elementen worden afgewisseld met gevoelige situaties, waardoor het boek meeslepend blijft en nergens langdradig wordt. De passages die zich afspelen in het Spinhuis in Gouda zijn beklemmend, maar ook interessant. In het uitgebreide nawoord gaat de auteur wat dieper in op de feiten.

Fictie en historie

Dankzij de grondige research vulde Simone van der Vlugt de lege vakjes in de geschiedenis in, zodat de lezer een duidelijker beeld krijgt van hoe het voor Geertje is geweest. Hiervoor sloeg de auteur er een hoop documentatie-materiaal op na. Achterin het boek kunnen wij dat ook lezen. Zoals een testament, een conceptcontract tussen Geertje en Rembrandt en een verklaring uit de rechtszaak. De feiten vervlocht ze met fictieve elementen, zodat het verhaal als een roman leest.

Jammer blijft dat over de zaak Geertje weinig word gesproken en als er al over word gesproken, dan is dat vaak negatief. Meestal gaat het dan alleen over zijn eerste vrouw Saskia, of over Hendrickje. Rembrandt van Rijn staat ook bekend als een held, maar in ‘Schilderslief’ laat Simone van der Vlugt ook de zwakke kanten van hem zien. Hij was niet echt een makkelijke man. Zo was hij vrij koppig en gaf hij vaak geen strobreed toe. Op de achtergrond is er ook aandacht voor het schilderwerk van Rembrandt en zijn leerlingen. Zo is er ook aandacht voor de portretten die hij mogelijk zou hebben gemaakt van Geertje.

In dit boek staat dus vooral Geertje centraal. De ‘lastige vrouw, die werd gearresteerd’ is door dit boek een mens van vlees en bloed geworden. Een vrouw die niet veel geluk had in de liefde en als vuil aan de kant werd gezet.