25 februari 2019
Spoetnik van Martijn Neggers
Bij Emmy (van Zon en Maan) las ik haar recensie over ‘Spoetnik’ van Martijn Neggers. Dat maakte mij erg nieuwsgierig en toen ik zag dat dit boek ook in Kobo Plus stond, besloot ik het boek meteen te gaan lezen.
Joris is een Amsterdamse docent maatschappijleer en geschiedenis, maar kan maar moeilijk werk vinden als docent in zijn omgeving. Daarom verhuist hij naar het Brabantse Helmond. Daar kan hij aan de slag op het Carolus Borromeus College en koopt hij een huisje in de spoetnikstraat.
Mini maatschappij
De spoetnikstraat is een maatschappij in het klein. Er staan negen huisjes en de bewoners zijn nogal plat, rauw en flauw. Joris doet zijn best om zich thuis te voelen, maar bij de eerste kennismaking gaat het al stroef. De bewoners zien hem als een indringer en bekijken hem met argusogen.
Voor het huis van Joris staat een bankje. Daar zitten de mannen op te roken en te staren naar zijn huis. Er rijdt een vrouw in een scootmobiel die luid Hollandse muziek draait en naast hem woont Sharmayne, die nogal dol is op mannenbezoek. De sfeer en de houding van de straat komt goed naar voren tijdens de vergadering bij Toon en Ans thuis.
Alles wordt pas echt complex als blijkt dat Joris de kanjerprijs heeft gewonnen bij de Postcode Loterij. De straat had juist afgesproken dat niemand daaraan mocht meedoen om scheve gezichten te voorkomen. Nu Joris heeft gewonnen, vinden de bewoners dat hij het prijzengeld dan ook maar moet verdelen, zo niet, dan maken ze zijn leven zuur. Hierdoor voelt Joris zich niet thuis in deze straat. Daarom blijft hij het liefst met de gordijnen dicht zitten.
Ik vond dat een schrijnend gegeven, dat mensen blijkbaar zo bang/jaloers kunnen zijn als een ander een prijs zou kunnen winnen en zij niet, dat ze daarom liever hebben (en dat ook als voorwaarde stellen in de straat) dat niemand meedoet. Geeft stof tot nadenken!
De hel op school
Op school gaat het al helemaal niet. Hij heeft de moeilijkste klassen en de leerlingen ruiken dat hij onzeker is. Daar maken ze misbruik van! Daarnaast laten ze hun afkeer voor Amsterdam goed horen. Niemand van zijn collega’s doet er wat aan. In de docentenkamer worden groepjes gevormd onder de docenten en Joris valt overal buiten. Hij wordt ook nergens voor uitgenodigd.
Langzaam schuift Joris richting een depressie. Deze depressie komt sluipend aanzetten en bij elk blikje bier voel je als lezer dat Joris er steeds dieper inzakt. Zijn werk wordt een hel, thuiskomen in de spoetnikstraat is een hel. Slapen lukt niet. Hij vult zijn dagen met fietsen op de hometrainer en het maken van legpuzzels.
Verslavende schrijfstijl
Martijn Neggers heeft een verslavende schrijfstijl. De cover is op het eerste gezicht misschien niet zo aantrekkelijk, maar het verhaal wel! Je zit aan de pagina’s geplakt na de eerste zinnen van ‘Spoetnik’. Joris die aan komt rijden in de spoetnikstraat. Joris die een buurtborrel probeert te organiseren. Joris die vervolgens de gordijnen niet meer open durft te doen.
Daarnaast lees ik ook brieven van Joris en losse “gesprekjes” met andere personages. Zoals Gaston van de Postcode Loterij en met Manfred van het
Carolus Borromeus College. De brieven vind ik interessant, ze vertellen wat meer over het leven van Joris. De “gesprekjes” vind ik juist weer irritant en voelen aan als een soort herhaling.
Terwijl ik bezig was in ‘Spoetnik’ vroeg ik me af wat ik eigenlijk aan het lezen was. Was dit satire? Was dit juist een afspiegeling? Was dit eigenlijk gewoon een schrijnend verhaal over een man die zich maar niet thuis kan voelen in zijn nieuwe huis? Hoewel het verhaal soms komische elementen heeft, vond ik het vaak ook heel schrijnend en venijnig.
Bizar boek
Joris is de hoofdpersoon. Hij heeft last van dwangmatig handelen valt me op tijdens het lezen en hij zet bijvoorbeeld zijn wekker voor dagelijkse bezigheden, zoals douchen. Hij maakt obsessief legpuzzels en lijmt ze vervolgens vast om ze daarna in de kelder te zetten. Hij weet zich geen raad met de houding van de andere “spoetnikstraat-bewoners” en het gedrag van zijn leerlingen.
Van de spoetnikstraat is Theo de irritantste bewoner. Hij is groot en breed, heeft een grote bek en is echt het type macho. Hij rijdt tegen de richting van het verkeer de straat in, met keiharde muziek, heeft seks voor het raam en intimideert Joris het meest.
De gedachtes van Joris zijn mooi beschreven en zetten je aan het denken. Ook is het knap omschreven hoe een depressie je leven binnensluipt en hoe groots eenzaamheid kan voelen in een straat vol (asociale) mensen. ‘Spoetnik’ is een bizar boek en ik had het niet willen missen!
4 reacties
25 februari, 2019 om 08:55
JantineLeuk, ik ben het boek nu ook aan het lezen naar aanleiding van Emmy’s recensie. Nou snel zorgen dat ik weer bij mijn blog kan, dan kan ik er ook wat over schrijven als ik hem uit heb 😉 Ik denk dat ik het nu al wel eens ben met je conclusie. Het is een bizar boek, maar wel een die ik graag lees!
25 februari, 2019 om 14:59
EmmyWat leuk dat jullie hem allebei zijn gaan lezen!
25 februari, 2019 om 19:21
LeesdameJa 🙂 en ik zag het boek op nog meer planken verschijnen op Goodreads, dus je hebt wat losgemaakt met je recensie 🙂
27 februari, 2019 om 18:20
GeertrudeKlinkt als een boeiend boek. Ik ga hem ook op mijn lijstje zetten!
Wellicht ook interessant voor je:
Lees meer in de rubriek: Martijn Neggers