28 september 2023

Zondebok van Jacobine van den Hoek

De historische roman ‘Zondebok’ stond al heel lang op mijn e-reader klaar. Het werd dan ook tijd om er in te beginnen. Het eerste hoofdstuk zoog mij meteen het verhaal in!

Amsterdam, 16e eeuw. Fye Lieveheer was als kind ooggetuige bij een heksenverbranding. Dit beeld heeft haar nooit meer losgelaten. Fye groeit op, trouwt met appelboer Gerrit en ze krijgen samen een dochter: Sara. Haar relatie staat echter op scherp, omdat Fye nog steeds gevoelens koestert voor haar oude liefde Laurens.

Onrust en gevaar

Ondertussen is het zeer onrustig in Amsterdam. Burgers zetten zich af tegen de katholieken en de elite. De weeskinderen komen in opstand. Er heerst veel wantrouwen onderling en wie anders is, die valt op. Fye is anders… Ze heeft voorspellende dromen en ze is intelligent! Het vroedschap van Amsterdam ziet in haar de zondebok en dat komt Fye duur te staan. Waargebeurde feiten en bestaande personages zijn vermengt met fictieve verhaallijnen in deze historische roman.

Als lezer volg je Fye vanaf haar schooltijd. In korte hoofdstukken maak je sprongen in de tijd tot Fye volwassen is. Er is veel aan de hand in Amsterdam en Jacobine van den Hoek legt dit gedetailleerd uit zonder langdradig te worden. Het leest als een roman, maar er zitten zeker ook thrillerelementen in. De sfeer is onheilspellend, de inwoners lopen op hun tenen. Er is veel armoede en misdaad in de stad. Ook ziektes passeren de revue, zoals de pest en de weeshuisziekte.

Een ongemakkelijk en machteloos gevoel

Er werd in die tijd nogal makkelijk beschuldigd voor tovenarij met alle gevolgen van dien. De passages waar Fye verhoord en gemarteld wordt zijn heftig om te lezen. Jacobine van den Hoek schrijft het beeldend op, ze weet emoties bij me los te maken. De mannen die Fye verhoren en martelen lijken te genieten van hun macht en fanatisme. Van personage Laurens kreeg ik ook de kriebels! Fye heeft nog steeds gevoelens voor hem, maar Laurens ziet gevaar in Fye. Hij denkt dat ze ziek is en wartaal uitslaat. Zijn fanatieke overtuiging gaf me een ongemakkelijk en machteloos gevoel.

Amsterdam stond op ploffen in die tijd. Dit verhaal is dan ook nergens saai. Voornamelijk Fye is als personage goed uitgewerkt. Persoonlijk had ik ook meer van dochter Sara willen lezen. Ze maakt erg veel mee, maar ze blijft toch wat meer aan de zijlijn staan in dit verhaal. Ook een paar hoofdstukken vanuit Jacoba had ik interessant gevonden. Ik vond haar een bijzonder karakter en ik had dan ook meer van haar willen weten.

Oud, maar toch herkenbaar

Ik las al veel historische romans die zich afspelen in (het oude) Amsterdam, dus veel locaties herkende ik snel, daardoor kon ik alles goed volgen. Ook is het leuk om te lezen over teljoren, marskramers, het dragen van een huik en het eten van stokvis en potages. Ik raad aan om ook het nawoord te lezen, er staat veel interessante info in en het moedigt aan om verder te zoeken/lezen over deze periode in onze geschiedenis.

Hoewel ik historische romans vaak ook gruwelijk vind, blijf ik het vooral ook een heel fascinerend genre vinden. ‘Zondebok’ is een grauw en grimmig verhaal met spannende elementen.