20 maart 2016

De oogst is voorbij van Geert van der Kolk

Vandaag reizen we naar Afrika. De kaft laat al een treffend beeld zien van wat we kunnen verwachten.

We reizen mee met Andries Jordaan, een Nederlandse ingenieur die zich bezig gaat houden met een ontwikkelingsproject. In Afrika aangekomen blijkt het allemaal niet zo makkelijk te gaan als verwacht. Autoriteiten liggen erg dwars, de bevolking is moeilijk te doorgronden, de cultuur is wennen, bijna niemand is écht eerlijk en dan wordt hij ook nog verliefd op de Engelse arts Pippa, terwijl hij in Nederland een gezin heeft.

Geert van der Kolk kende ik nog niet, maar ik maakte kennis met een ware verteller. Zo’n verteller die op een verjaardag binnenkomt, gaat zitten en enthousiast over zijn reis gaat vertellen. Met twinkelende ogen, anekdotes en grimmige toestanden. De hele kamer luistert en de uren vliegen voorbij. Ken je dat gevoel? Dat had ik dus bij het lezen van ‘De oogst is voorbij’.

Het was oorspronkelijk een reisverhaal, maar Geert van der Kolk maakte er uiteindelijk een roman van. Andries Jordaan is een eigenzinnige man. Hij verlaat vrouw en kinderen om zich op een ontwikkelingsproject te storten in Oost-Horr. Het is een dor en droog Afrikaans plaatsje en Jordaan wil er akkers bouwen. Arts Pippa wil er een kliniek openen. De autoriteiten hebben zo hun eigen logica en denken erg makkelijk over bepaalde zaken en vooral over geld. Vaak weten de autoriteiten het zo te draaien dat ze er zelf beter van worden en het geld verdwijnt vaak even snel als het kwam. Dweilen met de kraan open, zo vat Jordaan het zelf al samen.

Jordaan wordt verliefd op Pippa, maar ondertussen bemoeit zijn vrouw uit Nederland zich ook met van alles. Ze wil dat hij terugkomt en zo niet, dan zet ze een scheiding in gang. Terwijl Jordaan bezig is met het ontwikkelingsproject hijgt de scheiding in zijn nek, verdwijnt het geld steeds sneller en lijkt er niets gerealiseerd te kunnen worden van wat hij in zijn gedachten had.

Geert van der Kolk schrijft prettig, maar lijkt soms niet te kunnen kiezen naar mijn gevoel. Wil hij nou over het ontwikkelingsproject praten, of over de relaties van Jordaan? Soms bekroop me het gevoel dat de relatieproblematiek beter niet aanwezig had kunnen zijn. Per slot van rekening is het hele verhaal over het ontwikkelingsproject al boeiend genoeg en zijn de gesprekken met de autoriteiten vermakelijk om te lezen. Ik denk dat als de cliché relatie tussen Jordaan en de dokter er niet in had gezeten, het verhaal nog sterker was geweest.

Het laatste stuk wordt grimmig. Jordaan lijkt zichzelf steeds meer te verliezen en ook in het land is de sfeer grimmig geworden. Jordaans karakter lijkt een reflectie te worden van zijn omgeving. Zijn wanhoop over zijn eigen leven en relaties wordt echter bij vlagen storend en leidt af.

Onbewust leer je met dit boek veel over de cultuur in Oost-Horr en het opzetten van een ontwikkelingsproject. Helaas zijn sommige vooroordelen werkelijkheid. Er gaat inderdaad een hoop geld verloren en er wordt ook vaak geld verkeerd gebruikt en soms komt geld helemaal niet aan op de plek waar het moet aankomen. Schrijnend en ik was het op dat punt wel eens met Jordaan: dweilen met de kraan open.

Kortom: het is een boeiend boek om over na te denken, om over te praten en om iets te leren over ontwikkelingsprojecten.